Łysienie, to temat pruszany przez wielu. Z łatwością można znaleźć mnóstwo artkułów w tym temacie. Dlatego my stawiamy na wiedzę eksperta.
Pomimo pierwotnej funkcji ochronnej, włosy mają obecnie u człowieka głównie znaczenie psychospołeczne. Długie, lśniące pasma są oznaką zdrowia i witalności, dodają nam pewności siebie i zwiększają atrakcyjność, dlatego też, wszelkiego rodzaju problemy związane ze stanem włosów przysparzają wielu zmartwień.
Trzeba jednak pamiętać, że zmiany gęstości włosów, ale także ich grubości, struktury łodygi czy połysku, to nie tylko problem natury estetycznej. Może być to objaw mogący wskazywać na toczący się w organizmie proces patologiczny.
Najpoważniejszym chyba problemem związanym ze stanem skalpu jest łysienie. Może być wynikiem przejściowego lub trwałego wypadania włosów na ograniczonej powierzchni. Może także obejmować całą owłosioną skórę głowy, a niekiedy i inne owłosione okolice ciała.
Przyjmuje się, że procesem fizjologicznym jest utrata 70-100 włosów dziennie która wynika z cyklu życia włosa.
Cykl życia włosa – podział
- anagen – to faza wzrostu włosa, która trwa 3-6 lat. Większość włosów na głowie jest właśnie w tej fazie
- katagen – to faza przejściowa trwająca 1-2 tygodnie, obejmująca jednocześnie kilka procent włosów
- telogen – to faza spoczynku, w której dochodzi do wypadnięcia włosa. Trwa około 1-2 miesięcy, w tej fazie jest kilkanaście procent włosów.
Na miejsce każdego włosa telogenowego, który wypadł odrasta nowy włos, a proces ten powtarza się 20-30 razy w ciągu całego życia człowieka. Jednak, w niektórych sytuacjach ten fizjologiczny cykl wymiany włosów może ulec zaburzeniu tzn. mieszki włosowe mogą utracić swą aktywność, przez co nowe włosy nie będą wyrastać lub może dojść do nasilonego wypadania włosów telogenowych lub ich wypadania już w fazie anagenu. Łysieniem określane jest długotrwałe, nadmierne wypadanie włosów przekraczające utratę 100 włosów na dobę.
Oczywiście na co dzień raczej nie liczymy ilości włosów, które wypadły, więc trudno nam dokładnie określić ich ilość. Ale jeśli zauważymy, że np. na szczotce zostaje ich więcej lub zaobserwujemy, że fryzura uległa przerzedzeniu warto udać się do specjalisty, aby określić charakter i przyczynę takiej zmiany.
Kryteria klasyfikacji łysienia
- czas trwania – utrata włosów może być bowiem zjawiskiem przejściowym, jak ma to miejsce np. po ciąży lub w wyniku intensywnego odchudzania się. Może mieć także charakter trwały i być efektem np. łysienia bliznowaciejącego.
- obszar objęty procesem – może dotyczyć niewielkiej, ograniczonej powierzchni głowy (np. w łysieniu plackowatym) lub mieć charakter rozlany, jak to ma zazwyczaj miejsce w łysieniu androgenowym kobiet.
- typ – łysienie może mieć charakter niebliznowaciejący (stan odwracalny) lub bliznowaciejący (stan trwały, nieodwracalny)
- przyczyna – może ono być uwarunkowane genetycznie – typowym przykładem tego rodzaju utraty włosów jest łysienie androgenowe, stwierdzane przede wszystkim u mężczyzn, ale może ono – choć znacznie rzadziej – dotyczyć także kobiet. Nasilone wypadanie włosów może również występować w przebiegu chorób ogólnoukładowych, głównie o podłożu autoimmunologicznym.
Do najczęstszych schorzeń z autoagresji związanych z wypadaniem włosów należy, choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa, toczeń rumieniowaty czy bielactwo. Utratą włosów mogą skutkować także choroby przebiegające z wysoką gorączką oraz choroby takie jak np. kiła.
Najczęstsze przyczyny łysienia
Często stwierdzaną przyczyną łysienia są zaburzenia hormonalne – głównie dysfunkcje tarczycy (zarówno niedoczynność jak i nadczynność), a także hiperandrogenizm czyli zwiększona ilość hormonów androgenowych we krwi występująca w niektórych stanach patologicznych, ale również u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Pisząc o stanach chorobowych prowadzących do nasilonego wypadania włosów nie sposób nie wspomnieć także o lekach, których ubocznym efektem działania może być mniejszego bądź większego stopnia łysienie. Należą do nich przede wszystkim preparaty stosowane w leczeniu chemioterapeutycznym.
Ale przerzedzenie skalpu może być spowodowane także przez leki przeciwzakrzepowe, preparaty obniżające poziom cholesterolu, a także beta-blokery stosowane zazwyczaj u chorych na nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca czy też chorobę wieńcową oraz niektóre leki hormonalne (np. tyreostatyki).
Oznaki łysienia mogą także pojawić w sytuacji niedoboru w organizmie niektórych witamin i mikroelementów jak wit. B12, kwas foliowy, żelazo, cynk, magnez. Warto jednak pamiętać, że choć witaminy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, to ich przedawkowanie może wywoływać niekorzystne efekty jak np. wypadanie włosów w przypadku nadmiernej suplementacji witaminą A.
Czynniki zewnętrzne jako przyczyna łysienia
Przyczyną nadmiernego wypadania włosów może być także ekspozycja na działanie różnego rodzaju czynników zewnętrznych – chemicznych (np. tal, arsen, ołów, rtęć) lub fizycznych (np. promieniowanie jonizujące).
Zwiększona utrata włosów może też być spowodowana czynnikami mechanicznymi tzn. nadmiernym naciąganiem włosów przy układaniu fryzury lub być wynikiem trichotillomanii. Jest to zaburzenie o podłożu psychicznym charakteryzujące się uporczywym i niekontrolowanym wyrywaniem sobie włosów. Łysienie psychogenne, ale o innym mechanizmie, może pojawić się w przypadku silnego i permanentnego stresu.
Biorąc pod uwagę fakt, że włosy wyrastają z mieszków włosowych zakotwiczonych w skórze głowy, to oczywistym jest, że stan skóry głowy ma ogromne znaczenie zarówno dla ilości, jak i jakości włosów. Zatem i choroby skalpu (np. grzybica) i niewłaściwa jego higiena mogą prowadzić do wypadania włosów. Należy w tym miejscu podkreślić, że niewłaściwa higiena oznacza zarówno niewystarczające jak i nadmierne stosowanie kosmetyków i zabiegów pielęgnacyjnych.
Jak łatwo zauważyć czynników powodujących łysienie jest wiele i są one bardzo różnorodne
Dlatego w przypadku nasilonego wypadania włosów należy dążyć do ustalenia przyczyny takiej sytuacji i jeśli to możliwe to do wyeliminowania czynnika sprawczego. Bowiem stosowanie doraźnych środków może jedynie krótkotrwale złagodzić objawy utraty włosów, natomiast rozwiązanie problemu łysienia może przynieść tylko usunięcie jego przyczyny.
Piśmiennictwo:
- Brzezińska-Wcisło Ligia. Łysienia związane z chorobami ustroju. Przewodnik lekarza 2000; 5: 97-98.
- Brzezińska-Wcisło L, Wcisło-Dziadecka D, Meszyńska E i wsp. New perspectives one the pathogenesis and treatment of hair disorders. Post Nauk Med 2012; 10:800-805.
- Brzezińska-Wcisło L: Choroby włosów i skóry owłosionej. Termedia. Poznań, 2015.
- Jabłońska S, Majewski S. Choroby skóry i choroby przenoszone droga płciową. PZWL. Warszawa, 2006.
- Maj J, Jankowska-Konsur A, Gruber J, i wsp. Zmiany skórne w endokrynopatiach. Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 3: 458–461.
- Michałowski R. Choroby włosów i skóry owłosionej. PZWL. Warszawa, 1985.
- Moghadam-Kia S, Franks Jr AG. Choroby autoimmunologiczne a utrata włosów. Dermatologia po Dyplomie 2013; 4(5): 38-56.
- Styczeń P. Włosom na ratunek. Art of Beauty, 2015: 2: 32-39.
Tekst: dr n. med. Karolina Beda-Maluga, specjalista Trychoxin